Alles is groot: het zand, de stenen én de kosten – Vismigratierivier kost €13 miljoen extra (video)

Onder de Afsluitdijk door bij Kornwerderzand wordt gebouwd aan iets unieks: de Vismigratierivier. Een open, natuurlijke doorgang tussen de Waddenzee en het IJsselmeer, speciaal ontworpen voor trekvissen. Door de aanleg van de Afsluitdijk in 1932 raakten deze vissen hun eeuwenoude route kwijt. Met dit innovatieve project – inmiddels goed voor zo’n 80 miljoen euro, inclusief een recente financiële bijdrage van 13 miljoen – krijgen ze hun vrije doorgang terug.

“De Vismigratierivier is een open verbinding tussen de zoute Waddenzee en het zoete IJsselmeer,” legt Wiepkje Elsinga uit. “Trekvissen, zoals de spiering, aal, bot en fint, krijgen daardoor weer de kans om vrij te bewegen tussen zout en zoet water. Dat is essentieel voor hun levenscyclus.”

Die vrijheid was er lange tijd niet. “De Afsluitdijk is in 1932 gebouwd. Daarmee is de natuurlijke doorgang voor vissen letterlijk afgesneden,” zegt Elsinga. “Sindsdien hebben ze geen ingang meer naar het open binnenwater.”

Het project is niet alleen ecologisch indrukwekkend, maar ook technisch enorm. “Ja, het is duur omdat het innovatief is en ook gewoon heel groot. Alles is hier grootschalig – van zand tot stenen. Als je straks een rondje over de Vismigratierivier loopt, ben je zo drie à vier kilometer onderweg,” aldus Elsinga.

De investering levert veel op, benadrukt de projectleider. “Naar verwachting kunnen straks 250 miljoen vissen per jaar gebruikmaken van de Vismigratierivier. Nu is dat maar een fractie daarvan. We geven hen letterlijk weer een opening richting het IJsselmeer.”

Wat dit project uniek maakt, is dat het nergens anders ter wereld op deze manier is uitgevoerd. “De Vismigratierivier is de eerste in zijn soort – met deze complexiteit en omvang. We zijn een voorbeeld voor zo’n 200 andere locaties wereldwijd waar vergelijkbare problemen spelen,” zegt Elsinga trots.

Vanaf begin 2027 wordt de Vismigratierivier ook toegankelijk voor bezoekers. “Het wordt een open gebied waar mensen vrij naartoe kunnen,” vertelt Elsinga. Daarmee wordt het niet alleen een technisch hoogstandje en ecologische mijlpaal, maar ook een toeristische trekpleister.

De Vismigratierivier is veel meer dan een bouwproject. Het is een ecologisch herstelplan, een ingenieurswonder en een statement: dat Nederland – ondanks dijken en dammen – ruimte wil blijven geven aan natuur. Voor het eerst in bijna 100 jaar krijgen vissen hun vrije doorgang terug. En dat begint aan de voet van de Afsluitdijk.