Van hooischuur tot thús: Súdwest-Fryslân onderzoekt erfwonen (video)

De familie De Boer uit Nijland droomt ervan hun erf te delen met hun volwassen kinderen. Ze willen een tweede woning bouwen op het erf, maar lopen aan tegen bestaande regels. “Se komme wer thús te wenjen, der is gewoan nergens plak foar hun,” zegt Anneke de Boer. In een tijd van woningnood en leegstaande stallen ziet de gemeente Súdwest-Fryslân kansen. Met de pilot “Wonen op boerenerven” onderzoekt de gemeente hoe erven kunnen worden omgevormd tot woonlocaties. Een stap naar meer flexibiliteit en leefbare dorpen — en een concreet antwoord op de groeiende vraag naar betaalbare woningen, dicht bij huis.

Het herbestemmen van boerenerven tot woonlocaties biedt volgens Michel Rietman van de gemeente Zuidwest-Friesland een unieke kans om meerdere problemen tegelijk aan te pakken. “Op een erf zijn vaak al voorzieningen aanwezig, zoals groen en nutsleidingen. Dat maakt het relatief eenvoudig om er nieuwe woningen te realiseren.”

Súdwest-Fryslân wil meer ruimte bieden voor passende woonoplossingen. Of het nu gaat om het splitsen van een woning voor een kind of ouder, of om het bouwen van een huis op de plek van een leegstaande stal — de gemeente moedigt slimme, lokale initiatieven aan die bijdragen aan het verminderen van het woningtekort én het versterken van de leefbaarheid in dorpen, steden en het buitengebied.
Om dit mogelijk te maken, heeft het college van burgemeester en wethouders ingestemd met twee nieuwe beleidsregels en het plan van aanpak voor de pilot Wonen op boerenerven. Met deze pilot onderzoekt de gemeente hoe oude boerenerven een nieuwe bestemming als woonlocatie kunnen krijgen.

Volgens Rietman is deze beleidswijziging vooral bedoeld om jongeren te helpen aan hun eerste woning. “Veel jongeren willen graag in hun eigen dorp blijven wonen, maar dat lukt vaak niet door het beperkte woningaanbod. Door boerenerven te transformeren tot woonerven kunnen we juist in die dorpen extra woningen toevoegen.”

De situatie van familie De Boer, hoe hun erf geschikt kan worden gemaakt voor meerdere woningen, past in de nieuwe lijn. “Ze willen hun erf splitsen zodat hun kinderen er kunnen wonen en zijzelf kleiner kunnen gaan wonen. Dat is precies de richting waarin we willen denken.”

Ook wordt gekeken naar nieuwe woonvormen zoals tiny houses en gedeelde voorzieningen. Rietman schetst een toekomstbeeld van woonerven met gezamenlijke tuinen, deelauto’s en collectieve wasruimtes. “Een woonvorm waarin mensen samen leven en ondernemen. Dat past goed bij de sfeer van een boerenerf.”

Volgens De Boer is er veel enthousiasme voor de nieuwe beleidswijzigingen. “Minsken dy’t pleatsen ha wêr’t de argraryske bestimming al ôf is binne wiis dat se by de gemeente mooglik de regels feromjen.” Ook zij ziet nu hun droom van een tweede woning op het erf een stapje dichterbij komen. “Wy finne it fantastysk dat de gemeente dit ûndersykjen giet.”

Hoewel het nog lastig is om harde cijfers te noemen, denkt de gemeente dat er op termijn 50 tot 100 extra woningen in het buitengebied gerealiseerd kunnen worden. “Dat zou al een prachtige stap zijn richting ons doel van 2.600 nieuwe woningen in 2030.”

De kern van het plan? Niet langer “nee, tenzij”, maar “ja, mits”. Rietman: “Als gemeente willen we meebewegen en leren van deze pilots. Het gaat om nieuwe woonvormen, dicht bij huis, met oog voor de leefbaarheid van onze dorpen.”